این گزارش از سلسله گزارشهای «پرونده ویژه بررسی پدیده حاشیه نشینی در استانهای کشور» منتشر شده است. «پرونده ویژه» مجموعه گزارشهای تولیدی دفاتر سرپرستی استانهای خبرگزاری مهر، در یک موضوع مشترک است.
به گزارش خبرنگار مهر،اگرچه متولیان امر وجود و بروز پدیده حاشیه نشینی را در مازندران رد می کنند اما با سفر به حاشیه شهرهای استان می توان پرده از زندگی تلخ آنانی برداشت که به اصطلاح، « بدنشین» می خوانندش برداشت.
مهاجرانی که در رویای دستیابی به رفاه نسبی گاه از سرزمینهای دور، خسته و پرامید خود را به حاشیه شهرها رسانده اند و در سراب زندگی شیرین بسر می برند. حاشیه نشینی یكی از معضلات در برخی از شهرستانهای استان مازندران و همچنین شهرهای شرق مازندران و بهشهر است كه جمعیت مختلفی را به خود اختصاص داده و مردم این محلات به دلیل پایین بودن سطح سواد و مهارت در بخش های غیر رسمی اقتصاد جذب و به شغل های کاذب اشتغال دارند.
وجود خانه های خشتی و گلی، سنگ چین و دیوارچینی های ناموزن و پوشش آن با گونی، پرده یا حلب از جمله ویژگی های منازل مردم در سكونتگاه های غیر رسمی در حاشیه شهرهاست كه در این خانواده ها به دلیل فرزندان زیاد در خانواده شاهد بیتوته کردن چند نفر در یک اتاق هستیم كه بعضا" هم دولت از ارائه خدمات به این شهروندان خودداری می کند و شاید توجهی به نیازهای اولیه این افراد نشود.
بیكاری از عمده مشكلات مردم حاشیه نشین است و عمده موارد كار و اشتغال آنان در رابطه با جمع آوری ضایعات و زباله های کثیف، ساختن ابزار و آلاتی نظیر داس، بیل، کلنگ، چاقو، تبر، با استفاده از آهن، جمع آوری و فروش زباله‌ها و ضایعات، تکدی گری، نوازندگی و... است.
مناطق حاشیه نشین در شهرها و اطراف آن منبع و مرکز انجام انحرافات و کج روی های اجتماعی مثل خرید و فروش مواد مخدر، دزدی و سرقت، فحشاء و... محسوب می شوند و طلاق عاطفی در این مناطق بیداد می كند كه همه این مشكلات، معضلات و ناهنجاری های مختلف اجتماعی نیازمند خردجمعی در كاهش معضل حاشیه نشینی و برون رفت از این مسئله و معضل است.
وجود سكونت گاه های غیر رسمی و حاشیه نشینی در جنوب شهر بهشهر و در كوهپایه این شهر، به عنوان یك معضل اجتماعی، سلامت مردم شهر بهشهر را نیز با تهدید جدی مواجه ساخته استشهردار بهشهر در گفتگو با خبرنگار مهر گفت : وجود سكونت گاه های غیر رسمی و حاشیه نشینی در جنوب شهر بهشهر و در كوهپایه این شهر، به عنوان یك معضل اجتماعی، سلامت مردم شهر بهشهر را نیز با تهدید جدی مواجه ساخته است؛ كه رسیدگی به آن و ارائه راهکارهایی جهت مقابله با گسترش این مسئله امری ضروری است.
حمید آزموده ادامه داد: با توجه به شرایط به وجود آمده دربهشهر از نظر فراوانی انحرافات اجتماعی، به نظر می رسد که باید راهکارهای مناسب ارائه شود و همه با هم در رفع این معضل گام برداریم.
وی اظهار داشت: نباید تصور شود که وجود یک مسئله و معضل در جامعه، حتماً ناشی از عملکرد ضعیف مسئولان است؛ بلکه بسیاری از مسائل در تمام دنیا از یک سری فرمول های ثابت و یکسان پیروی می کنند و لذا مسئولان به پذیرش و مطالعه این مسئله مبادرت کنند و با برداشتن گام هایی ولو کوچک در راستای برطرف کردن مسئله، خاطره خوبی از دوران مسئولیت شان در ذهن مردم به یادگار گذارند.
شهردار بهشهر با بیان اینكه پیش از هراقدامی در مورد مناطق حاشیه نشین که حجم بالایی از انحرافات اجتماعی را به خود اختصاص داده اند لازم است که این مناطق از لحاظ سکونتگاهی ساماندهی شوند خاطر نشان كرد: تا زمانی که این ساماندهی صورت نگیرد اجرا کردن طرح های دیگر، با مشکل مواجه خواهد بود.
وی بیان داشت: شهرداری با همکاری فرمانداری، تاکنون طرح های متعددی را برای ساماندهی مناطق حاشیه نشین در دستور کار قرار داده است و اقداماتی نیز در این زمینه انجام شده است كه در برخی از موارد با كندی كار مواجه بوده ایم كه همین امر موجب شد كه انجام اقدامات بعدی نه تنها رضایت بخش نبوده بلکه ناهنجاریهای دیگری را نیز به وجود آورده است.
آزموده اضافه كرد: کنترل تبعات منفی حاشیه نشینی مستلزم این است که سرعت ساماندهی سکونتگاه های غیر رسمی افزایش یابد.
شهردار بهشهر با اشاره به برخی حاشیه نشینی ها در مناطقی نظیر قنبر آباد، کوهی خیل، سورکی محله، گلشهر، ۱۷ شهریور و نواب صفوی اظهار داشت: علّت اصلی بروز کج رفتاری ها در مناطق جرم خیز فقدان نوعی کنترل اجتماعی در این مناطق است و از آنجا که ساکنان حاشیه نشین در این مناطق از روستاهای مختلف به این مناطق آمده اند معمولاً افراد، فاقد هویت واحد و مشترک هستند و از این رو احساس تعلّق اجتماعی در میان آنها پایین است.
وی با اشاره به اینكه سوق دادن افراد به سمت انجام کارهای گروهی هدفمند از جمله راهكارهای مهم در تقویت احساس تعلق اجتماعی است یادآور شد: باید تسهیلاتی فراهم شود تا افراد مناطق کم برخوردار، هر چه بیشتر برای رسیدن به اهداف مشترک و انجام کارهای سودمند در کنار هم قرار گیرند و دوشادوش هم به فعالیت بپردازند.
آزموده در ادامه با اشاره به مطالعات محققین بر روی سکونت گاه های غیر رسمی بهشهر خاطر نشان كرد: این تحقیقات نشان می دهد كه بیش از ۸۵ درصد ساکنین سکونت گاه های غیر رسمی نسبت به آینده محل سکونت خود خوشبین بوده و تمایل به ماندن در محل زندگی فعلی خود داشته و تنها ۱۱ درصد از آنها تمایل به مشارکت در بهسازی محله و مسکن خود را دارند و مابقی هم فرقی برایشان ندارد.
وی گفت: مهم ترین مشکلات در بهسازی این سكونت گاه ها شامل عدم یک ارتباط منطقی بین بخش ها و نهادهای مرتبط است که مانع از حرکت روان طرح های توانمند سازی شده است.همچنین فقدان یک سازمان و نهاد مستقل برای اجرای طرح های توانمند سازی این مناطق، فقدان معیارهای لازم نظیر معیارهای کالبدی، اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی و حقوقی جهت مقایسه سکونت گاه های غیر رسمی با این معیارها به منظور اولویت بخشی جهت توانمند کردن آن ها از دیگر مشکلات است.
ساکنین سکونت گاه های غیر رسمی نمی توانند به تنهایی تغییر و تحول عمده ای در رابطه با بهسازی محیط کالبدی و بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی خود انجام دهند
شهردار بهشهر اضافه كرد: ساکنین سکونت گاه های غیر رسمی نمی توانند به تنهایی تغییر و تحول عمده ای در رابطه با بهسازی محیط کالبدی و بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی خود انجام دهند و از طرف دیگر نهادهای قانونی نیز به تنهایی قادر به رفع این مشکلات نیستند كه در این رابطه نیاز به مشارکت مردمی به منظور توانمند سازی ضروری است.
وی گفت: طرح های توانمند سازی باید منطبق با ساختار اقتصادی و اجتماعی و کالبدی سکونت گا ه های غیر رسمی طراحی شود و ارائه نسخه واحد برای تمام سکونت گاه های غیر رسمی کشور خودداری شود. ( كه بعنوان نمونه تفاوت بسیار بارز و اشکاری در حاشیه نشینان منطقه قنبراباد و زیروان بهشهر با منطقه عباس اباد نکا وجود دارد كه نیازمند طرح های متفاوت است).
وی گفت: جهت موفقیت بیشتر این طرح ها پیشنهاد می شود یک برنامه توانمند سازی برای یکی از سکونت گاه های غیر رسمی شهری منتخب، تهیه و اجرا شود و با بازبینی و رفع نقاط ضعف آن و تقویت نقاط قوت و الگو گرفتن از این برنامه، آن را به دیگر سکونت گاه ها تعمیم داد كه این امر ممکن است کمی زمان بر باشد اما درصد موفقیت آن بیشتر خواهد بود.
وی فرهنگ سازی، اعتماد سازی وجلب مشارکت مردمی و ایجاد فرصت هایی جهت امرار معاش ساکنین از دیگر موارد بیان کرد و گفت: باتوجه به اینكه ساکنین این سکونت گاه های در زیر خط فقر بسر می برند و فقر به عنوان یک تهدید و عامل بازدارنده هرگونه تحرک است، لذا توانمند سازی اقتصادی این سکونت گاه ها بعد از فرهنگ سازی ضرورت دارد.
وی بازسازی نهادهای اجتماعی بومی از طریق به کار گیری افراد با نفوذ محلی و توجه به زیرساخت ها و نیازهای اساسی و تامین خدمات شهری هستند.
شهردار بهشهر در پایان گفت: مناطق حاشیه نشین به دلیل وضعیت متفاوت از سایر نقاط شهر، نیازمند تدوین حداقل استانداردهای ساخت و ساز منطقه ای مجزا از استانداردهای موجود شهری است كه آیین نامه ها و دستور العمل های ساخت و ساز شهری موجود قابل تعمیم به این سکونت گاه ها نیست و نیازمند تدوین ضوابط خاص است كه باید در كنار فرهنگ سازی، اشتغال، بازسازی و توانمندسازی، مورد توجه جدی قرار گیرد.
آزموده افزود: بنا به پیشنهاد فرمانداری در ۸۹/۱۲/۵ مبنی بر جمع آوری حاشیه نشینان در منطقه سورکی محله واقع درجنوب محله قنبر اباد با هزینه بیش از ۷۰۰ میلیون ریال این كار انجام شد كه در همین رابطه ۱۵ خانوار با جمعیت ۶۰ نفر ازحاشیه نشینان این منطقه به زادگاه اصلی فرستاده شده اند که متاسفانه به دلیل عدم اجرای درست طرح، این پژوهش نیز در منطقه کوهی خیل هنوز اجرا نشده است.
نظر شما